Çocuklarda Pnömotoraks Nedir? Kimlerde Daha Sık Görülür?

Pnömotoraks, göğüs boşluğuna yani Akciğer zarları arasında hava kaçması ile birlikte akciğerin sönmesi demektir. Akciğer sönerek büzüşür ve Akciğerlere yeterince hava giremez ve nefes darlığı oluşur, kan dokulara oksijen taşıyamaz.

Primer spontan pnömotoraks erkeklerde yaklaşık 4 kat daha sık görülür, ayrıca sol tarafta da yaklaşık 3 kat daha sık görülür. Genellikle astenik tip olarak isimlendirdiğimiz zayıf ince uzun yapılı insanlarda görülmektedir.

Çocuklarda Pnömotoraksın Tipleri Var mı?

Evet var. Pnömotoraks çocuklarda bilinen bir sebep yokken (primer) veya travma, astım, bronşiektazi gibi nedenlere bağlı olarak (sekonder) gelişebilmektedir. Sınıflandırılması Genel Olarak aşağıdaki gibi yapılabilir.

A- Spontan Pnömotoraks

1. Primer Spontan Pnömotoraks (Nedenleri; Apikal büller, Ailesel, Sigara )
2. Sekonder Spontan Pnömotorak (Nedenler ; Altta her zaman bir hastalık vardır, İnfeksiyonlar (Pnömoni, tbc, ...), Neoplaziler (Metastazlar, sarkomlar, Hodgin lenfoma), Konjenital kistik adenomatoid malformasyon, Alfa 1 antitripsin eksikliği
3. Yenidoğan Pnömotoraksı: Nedeni Bilinmemektedir.

B- Kazanılmış Pnömotoraks

1. İatrojenik nedenler

• Transtorasik biyopsi
• Subklavian kateterizasyon
• Torasentez, göğüs tüpü takılması

2. Barotravma

• Mekanik ventilasyon
• Ambulama

3. Travmatik

• Penetran travma
• Ateşli silah yaralanması
• Künt travmalar
• Cerrahi müdahele sonucu

Ayrıca Basit ve Kompleks Pnömotoras olarakta ayırabiliriz.

Spontan Pnömotoraks Nasıl Klinik Bulgu Verir?

Hastalar genellikle hiçbir akciğer sorunu olmayan çocuklar olup, beden dersi sonrası gibi eforla veya hiç bir efor sarf etmezken ani başlayan nefes darlığı, göğüs ağrısı, terleme, tansiyon düşmesi, taşikardi, öksürük şikayetleri ile acil polikinliğine başvururlar. Mevcut şikayetler çoğunlukla çok ciddi solunum sıkıntısı yaratacak şiddette değildir.

Yenidoğan Primer Spontan Pnömotoraskları genellikle miad ve normal doğum kilolu bebeklerde görülür. Bebeklerde ani başlayan solunum sıkıntısı, Burun kanadı solunumu ve inter kostal çekilmeler, siyanoz, taşikardi gelişir.

Çocuklarda Pnömotoraks Tanısı Nasıl Konur?

Tanı hikaye ve fizik muayene ile konur, görüntüleme ve laboratuvar çalışmaları ile doğrulanır. Hikaye (yukarıda anlatıldı) ve kısmen fizik muayene bulguları (burun kanadı solunumu, taşikardi, interkostal çekilme, tansiyon düşüklüğü ve steteskopla dinlenildiğinde pnömotoraks tarafında solunum sesleri azalmıştır yada alınamaz, kalp sesleri karşıya doğru yer değiştirmiştir) ile konur.

Çekilen akciğer filminde o tarafın akciğerin sönüp göğüs boşluğunda hava olması ile tanı konulur. Nadiren özellikle altta yatan nedenin saptanması için Bilgisayarlı Tomografi gerekebilir.

Pnömotorakslı Her Hastaya Bilgisayarlı Tomografi Çekmek Gerekir mi?

Hayır gerekmez. Pnömotoraksa neden olan bir hastalık düşünülüyorsa, ya da tekrarlayan Pnömotoraks varsa Bilgisayarlı Tomografi Çekilmeli.

Akciğer filminde sol pnömotoraks

Çocuklarda Pnömotoraksın Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavide pnömooraksın derecesi, altta yatan hastalığın olup olmaması ve hastanın kliniği belirleyici olur. Şayet hastanın kliniği hafif, Pnömotoraks basit ve altta yatan bir neden yoksa hasta takip edilebilir ve kendiliğinden düzelebilir.

Hangi Hastalara Cerrahi İşlem Yapılmalı?

Pnömotoras ağır ve hastanın da kliniği varsa, tekrarlayan pnömotorakslar, sağlık kuruluşuna uzak yerlerde yaşayanlarda ilk kez ortaya çıkan pnömotoraks, göğüs boşluğunun her iki tarafında pnömotoraks olan hastalarda cerrahi girişim düşünülmelidir.

Pnömotoraksta Ameliyat Yöntemleri Nelerdir?

1-Göğüs tüpü (dren) takılması

Sedasyon anestezisi altında hastalığın olduğu tarafta 5. ve 6. kaburgalar arasından kalınlığı ortalama olarak bir kalem genişliğinde olan silikon bir dren göğüs boşluğu içerisine ilerletilir. Bu dren alt kısmında su bulunan bir şişeden oluşan steril üniteye bağlanır. Göğüs boşluğu içerisindeki hava boşalınca sönmüş olan akciğer eski haline gelir. Bu tedavi ile 2 haftadan uzun süre devam eden pnömotoraks hastalarında plörodez oluşturmak için toraks dreniniden bazı ilaçlar uygulanabilir.

2-Açık ameliyat

Toraks duvarına (Göğüs duvarına) yapılan 3-4 cm uzunluğunda bir kesi ile 3. veya 5. kaburgalar arası bir ekartör yardımı ile açılır. Akciğerde yer alan hava kesecikleri özel yöntemle çıkartılır. Plevra denilen akciğer dış zarının üst bölümü çıkartılabilir (plörektomi) veya burada bir reaksiyon oluşturularak akciğerin yapışması sağlanır (plörodez). Bu uygulama genellikle tekrarlayan ya da toraks dreni tedavisi ile düzelmeyen pnömotorakslarda uygulanır. Dren takılmasına rağmen 5 -7 günde iyileşmeyen durumlar ya da pnömotoraksın tekrarladığı hastalarda uygulanır.

Böylece akciğerin çökmesi ve göğüs boşluğu içerisinde hava toplanması önlenir. Ameliyat sonunda göğüs boşluğu içerisine bir adet dren konularak katlar anatomik planda kapatılır. Dren ameliyattan 1 veya 2 gün sonra çıkartılır.

3-VATS yöntemi ile tedavi.

VATS Nedir? Pnömotoraks Tedavisi Bu Yöntemle Yapılır mı?

VATS; video assisted thoracoskopic surgery demektir. Yani Toraks (Göğüs boşluğu) ameliyatlarının kapalı olarak yapılmasıdır. Pnömotoraks tedaviside bu yöntemle tedavi edilebilir. Özellikle Apikal büllerin neden olduğu ve gençlerde görülen pnömotoras bu yöntemle kolayca tedavi edilir.

VATS Nasıl Yapılır?

Kapalı ameliyat yöntemlerinde açık ameliyata olduğu gibi kaburgalar arası büyük bir kesi yapılmaz. Ekartör konularak açılmak zorunda kalınmaz. Toraks duvarına (Göğüs Duvarı) 2 veya 3 delikten 5 – 10 mm çapında aletler konulur ve ameliyatlar bu deliklerden gerçekleştirilir. Kapalı ameliyatlarda açık ameliyatlara göre daha geniş bir görüş açısı sağlamaktadır.

Kapalı Ameliyat (Torokoskopinin) Üstünlükleri Var mı?

Evet var, bunların başlıcalar; daha az ağrı, iyileşme süresinin kısa olması ve daha estetik olması gibi birçok avantajı vardır. Torokoskopik yöntem açık ameliyatlara göre daha geniş bir görüş açısı sağlar. Hastanın bir gün yoğun bakımda kalması gerekebilir ve hasta 2-3 günde taburcu edilir.

Torokoskopik (Kapalı) ameliyatların ileri teknolojiyle beraber ciddi tecrübe, bilgi birikimi ve beceri gerektiği unutulmamalıdır. Aksi halde ciddi komplikasyonlara neden olunabileceği unutulmamalıdır.

Çocuklarda VATS’ın Uygulandığı Başka Hastalıklar Nelerdir?

• Pnömotoraks
• Göğüs boşluğu tümörleri biyopsisi ve çıkarılması; Nöroblastom, Lenfoma
• Akciğerin Doğumsal Hastalıkları; Kistleri, KKAM, Akciğer Sekestrasyonu vb.
• Timüs Patolojileri
• Özofagus atrezisi
• Diyafragma Hernisi ve Relaksasyonu
• Plevral Ampiyem
• Bebek ve eEişkinlerde Akciğer Kistleri
• Göğüs Duvarı Deformiteleri (pektus eskavatum)

Ameliyatın Riskleri Nelerdir?

Akciğerden hava kaçağı oluşması, kanama, enfeksiyon ve hastalığın nüks etmesi, kalp ve byük damar yaralanması gibi riskler görülebilir. Cerrah bu durumlara göre gerekli önlemleri alarak riskleri en aza indirir. Pnömotoraks için yapılan kapalı ameliyat sonrası bu komplikasyonların görülme oranı %2-10 arasındadır. Bu oran açık ameliyatlarda çok daha yüksektir.

Ameliyat Sonrası Kaç Gün Hastanede Kalınır?

Genel standart bir süre olmamakla beraber ortalama olarak; sadece dren takılması durumunda 5-7 gün, açık ameliyatlardan sonra 7-14 gün ve kapalı – endoskopik ameliyatlardan sonra 3-5 gün hastane yatışı gerekli olur.

Pnömotoraks Hastalığının Tekrar Etme Oranları Nedir?

• Bir kez pnömotoraks geçiren kişilerde sadece göğüs tüpü (dren) takılarak tedavi edilmesi durumunda hastalığın bir süre sonra tekrar etme olasılığı %20’dir.
• İki kez pnömotoraks geçirmiş ve sadece dren takılarak tedavi edilmiş kişilerde bunun 3. kez olma olasılığı %50’dir.
• Ameliyat olmuş kişilerde pnömotoraksın tekrar etme olasılığı %3-5 arasındadır.

Bir kez pnömotoraks geçiren kişide çekilecek toraks bilgisayarlı tomografisinde bu hastalığa sebep olan baloncukların olup olmadığı araştırılmalıdır. Baloncukların görülmesi durumunda VATS yöntemiyle operasyon oluşacak nüksleri engelleyecektir.

*** Burada verilen bilgiler, internet sitesinin içeriği ziyaretçiyi özellikle aileleri bilgilendirme amacı ile düzenlenmiştir. Hiçbir bilgi ziyaretçiler tarafından tavsiye olarak değerlendirilip hiçbir karar veya eyleme neden olmamalıdır. Konu ile ilgili aileler hastasını mutlaka bir çocuk cerrahisi uzmanına muayene ettirmeli, onunla görüşerek birebir bilgisine başvurarak karar vermelidir.